Ορθόδοξη Εκκλησία της Φινλανδίας

Ἡ Ὀρθοδοξία ἔφθασε στὴ Φιλλανδία ἀπὸ τὴν Ἀνατολή. Στὸ Κίεβο εἶχε ἱδρυθεῖ ἐπισκοπὴ τὴν δεκαετία τοῦ 990, καὶ ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανισμὸς ἐξαπλώθηκε ἀπὸ ἐκεῖ στὸ Βορρᾶ, καθὼς καὶ στὴν Ἀνατολή. Ὁ Χριστιανισμὸς ἐξαπλώθηκε στὶς βόρειες περιοχὲς τοῦ Νόβγκοροντ, ὅπως τὴν Καρελία καὶ τὴν ἀνατολικὴ Φιλλανδία, τὸν 12ο αἰῶνα. Ἐκκλησίες χτίσθηκαν σὲ κεντρικὲς περιοχές, ἐνῶ στὴν ἕρημο χτίσθηκαν, ἀπὸ τὸν 14ο αἰῶνα καὶ μετά, μικρὰ ἑρημιτήρια. Ὁ Χριστιανισμὸς ρίζωσε σὲ αὐτὲς τὶς περιοχὲς πιὸ βαθιὰ κατὰ τὸ τέλος τοῦ 15ου αἰῶνα. Αὐτὴ ἡ διαδικασία βοηθήθηκε ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ αὐτοκεφαλία τῆς Ῥωσίας.

Στοὺς πολέμους κατὰ τὸ τέλος τοῦ 15ου καὶ ἀρχὲς τοῦ 16ου αἰῶνος τὰ δυτικὰ μέρη τῆς Καρελίας βρίσκονταν ὑπὸ τὴν δικαιοδοσία τοῦ Σουηδικοῦ κράτους, γεγονὸς ποὺ καθυστέρησε τὴν ἐξέλιξη τῆς Ἐκκλησίας. Ὅταν ἡ περιοχὴ τῆς Καρελίας τῆς Λάντογκα ἐπιστράφηκε στὴν δικαιοδοσία τῆς Ρωσικῆς Αὐτοκρατορίας στὶς ἀρχὲς τοῦ 18ου αἰῶνα, ἡ Ὀρθόδοξη πίστη στὶς συγκεκριμένες περιοχὲς ἄρχισε νὰ ξαναζωντανεύει.

Ὅταν ἡ Φιλλανδία, στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰῶνα, ἔγινε μεγάλο δουκάτο, συμπεριλαμβανομένων καὶ τῆς Καρελίας τῆς Λάντογκα καὶ τοῦ Καρελιανοῦ Ἰσθμοῦ, ὁ Ὀρθόδοξος πληθυσμὸς τῆς Καρελίας μετανάστευσε στὴν Φιλλανδία ὁριστικά. Ὀρθόδοξοι κάτοικοι ἀπὸ τὴν Ρωσία, ὅπως ἔμποροι, ἀξιωματικοὶ καὶ δημόσιοι ὑπάλληλοι, μετακόμισαν στὶς σημαντικότερες πόλεις τῆς Φιλλανδίας, ὅπως τὸ Βιμπόργκ καὶ τὸ Ἑλσίνκι.

Ἡ ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση τῆς Φιλλανδίας ὀργανώθηκε ἀρχικὰ ὡς μέρος τῆς Μητροπόλεως Ἁγίας Πετρουπόλεως. Τὸ 1892 ἱδρύθηκε ὁ ἀνεξάρτητος ἀρχιεπισκοπικὸς θρόνος Φιλλανδίας καὶ Βιμπόργκ, ὁ ὁποῖος ἀποτέλεσε τὸν πρῶτο ἐπισκοπικὸ θρόνο τῆς Φιλλανδίας.

Ὅταν ἡ Φιλλανδία ἀνεξαρτοποιήθηκε κατὰ τὴν Ρωσικὴ Ἐπανάσταση, μιὰ Ἐκκλησία-μειονότης μορφώθηκε στὸ νεοσύστατο κράτος. Ἡ νομικὴ θέση της ἦταν διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν προεπαναστατικὴ κατάσταση. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πλέον δὲν ἀντιπροσώπευε τὸ ἐπίσημο θρήσκευμα τοῦ νεοσυστάτου Φιλλανδικοῦ κράτους, ἀλλὰ τὴν ἐπίσημη ταυτότητα τοῦ πρώην κατακτητοῦ, δηλαδὴ τῆς Ρωσσικῆς Αὐτοκρατορίας.

Ἡ «φιλλανδοποίηση» τῆς Ἐκκλησίας ξεκίνησε σύντομα. Ἡ Ἐκκλησία μεταφέρθηκε τὸ 1923 ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχεῖου Μόσχας στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως. Ἡ γλῶσσα τῶν ἀκολουθιῶν καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης ἔγινε ἠ φιλλανδική, καὶ ὁ ἀρχιεπισκοπικὸς θρόνος μεταφέρθηκε ἀπὸ τὸ Βιμπόργκ στὴ Σορταβάλα.

Κατὰ τὰ μεσοπολεμικὰ χρόνια τὸ κέντρο βάρους τῶν ἐκκλησιαστικῶν δραστηριοτήτων βρισκόταν στὴν Καρελία. Ὡς συνέπεια τοῦ Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου γεννήθηκε μιὰ παμφιλλανδικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, διότι οἱ ἐσωτερικοὶ πρόσφυγες ἐγκαταστάθηκαν σὲ ὅλη τὴ Φιλλανδία. Ἡ δεκαετία τοῦ 50´ ἀποτέλεσε περίοδο ὑλικῆς καὶ πνευματικῆς ἀνοικοδομήσεως. Τότε ἱδρύθηκε ἕνα δίκτυο ἐνοριῶν καὶ χτίσθηκαν πολλοὶ καινούργιοι ναοί.

Τὸ πληθυσμιακὸ ἀποκορύφωμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Φιλλανδίας, 81 631 μέλη, καταγράφηκε τὸ 1940. Μετὰ τοὺς πολέμους ὁ ἀριθμὸς τῶν μελῶν μειωνόταν μέχρι τὸ 1990. Κατὰ τὶς τελευταίες δεκατίες ὁ πληθυσμὸς τῆς Ἐκκλησίας αὐξάνεται. Στὸ τέλος τοῦ 2023 ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Φιλλανδίας ἀριθμοῦσε περίπου 56 000 μέλη.